I Nứt thân xì mủ:
Nguyên nhân:
- Bệnh nứt thân xì mủ trên cây sầu riêng chủ yếu do nấm Phytophthora palmivora gây bệnh.
- Các bộ phận dễ bị tấn công như rễ, thân, cành, lá, quả.
- Khi thời tiết diễn biến thất thường, mưa nhiều, độ ẩm cao. Đây là điều kiện thuận lợi cho nấm gây bệnh nhiều nhất.
Biểu hiện:
- Trên rễ: các rễ non bị thối có màu nâu đen, rễ chết dần làm cây sinh trưởng chậm. Dần dần lây lan ở các rễ lớn đến phần gốc cây; thân cây chảy nhựa; lá chuyển màu vàng và rụng lá.
- Trên thân, cành: những nơi xuất hiện bệnh xì mủ sẽ có màu khác so với những vùng vỏ khác. Cách đó 3 – 5 ngày, thân sẽ có dấu hiệu chảy nhựa ra trên bề mặt vỏ cây, vết bệnh ướt và nhựa có màu nâu, thâm đen.
- Trên lá: quan sát trên lá sẽ thấy những đốm đỏ màu nâu như bị bọng nước. Khoảng 2 – 3 ngày, lá sẽ chuyển màu nâu và bào tử nấm lây sang lá kế cận; lá bị nhũn rồi khô dần và sẽ rụng sau vài ngày.
- Trên quả: xuất hiện một vài chấm nhỏ màu nâu đen, sau đó phát triển và lan rộng thành màu nâu trên vỏ quả. Khi quả già vết bệnh nứt ra và phần thịt bên trong bị thối.
Cách phòng trừ:
- Thường xuyên vệ sinh, cắt tỉa vườn sạch sẽ, thoáng mát. Khi phát hiện bệnh hãy thu gom và tiêu hủy các bộ phận bị bệnh.
- Xây dựng hệ thống thoát nước, hạn chế động nước trên mặt liếp và xung quanh gốc.
- Tăng cường sử dụng các sản phẩm hữu cơ, phân vi sinh, phân chuồng; phân hữu cơ kết hợp vi sinh vật đối kháng như DTOGNfit, Trichoderma, Streptomyces nhằm diệt mầm bệnh Phytophthora và tăng sức đề kháng cho cây.
- Đầu mùa mưa, nên rải vôi xung quanh tán cây và quét lên thân cây khoảng 1m từ mặt đất lên.
- Khi thấy vết chảy nhựa xuất hiện dùng dao cạo bỏ hết phần vỏ và gỗ bị thối nâu. Dùng các thuốc có hoạt chất như Fosetyl-aluminium, Mancozeb, Metalaxyl, Mancozeb + Metalaxyl, gốc đồng (Ridomil Gold, Aliette…). Sau đó, dùng cọ bôi lên vết bệnh nhiều lần đến khi vết bệnh khô hẳn. Bà con nên lưu ý phun vào sáng sớm hoặc thời tiết mát mẻ.
- Khi rễ bị thối có thể dùng các thuốc có hoạt chất chứa Phosphorous acid, Mancozeb + Metalaxyl, tưới ướt toàn bộ vùng rễ.
II Cháy lá, chết ngọn:
Nguyên nhân:
Bệnh do nấm Rhizoctonia solani Kuhn gây ra, không những gây hại cây sầu riêng con trong vườn ươm và cây mới trồng những năm đầu mà còn gây hại trên cả cây lớn, bệnh thường xuất hiện và phát triển mạnh trong mùa mưa, xuất hiện ở một nơi sau đó lan rộng dần ra xung quanh.
Trong điều kiện độ ẩm cao, thiếu ánh nắng, sợi nấm lây lan trực tiếp hoặc do hạch nấm di chuyển nhờ dòng nước hoặc do bà con dùng rơm rạ, cây cỏ khô phủ đất nhưng có chứa mầm bệnh.
Biểu hiện:
Cây sầu riêng nhỏ: Vào thời gian những ngày mưa nắng xen kẽ, lá sầu riêng trong vườn ươm bị cháy từ gốc lên và dính lại với nhau, những cây bị bệnh nặng thường sẽ rụng hết lá khiến cành cây trở nên trơ trụi.
Cây trưởng thành: Bệnh lan dần từ lá già bên dưới lên trên làm các lá như bị phỏng nước sôi, sau đó có màu vàng nâu, cuối cùng chuyển sang màu trắng xám.
Các lá thường dính lại với nhau, khi gỡ ra thấy có tơ màu vàng nâu kết dính các lá lại với nhau thành chùm như tổ kiến, đôi khi có những hạch tròn màu nâu nhạt, khi bệnh nặng lá sẽ rụng.
Nếu gặp mưa dầm, độ ẩm không khí cao thì vết bệnh có màu đen và nhũn ra. Bệnh thường phát sinh ở những cành nhiều lá, ban đầu chỉ là những vết bệnh nhỏ, càng về sau bệnh sẽ làm cho cành và nhánh cây bị nhỏ lại.
Cách phòng trừ:
- Ngăn chặn lây lan nguồn bệnh từ bên ngoài vào trong vườn trồng (từ rơm rạ, cỏ khô, nguồn nước chảy…)
- Thu dọn các lá rụng ở vườn mang đi tiêu hủy, dọn sạch cỏ dại thường xuyên để vườn cây luôn thoáng mát.
- Phun thuốc khi thấy cây vừa chớm bệnh bằng các loại thuốc chứa gốc đồng hoặc chất chống nấm như Mancozeb, Metalaxyl, Cymoxanil phun theo khuyến cáo.
- Mật độ cây trong vườn ươm vừa phải, cũng không được tưới quá nhiều nước.
- Những dấu hiệu ban đầu của bệnh khá mờ nhạt nên bà con dễ nhầm lẫn với chứng thiếu dinh dưỡng hoặc một số vết chích do côn trùng để lại, đến khi phát hiện thì bệnh đã trở nặng, khó chữa trị dứt điểm và khá là tốn kém vì vậy bà con nên lưu ý đi thăm vườn và quan sát thường xuyên đặc biệt là trong giai đoạn ra hoa kết trái. Ngoài ra để cây đủ sức chống lại mầm bệnh, bà con nên cung cấp cho cây đủ lượng chất dinh dưỡng giúp cây sinh trưởng và phát triển khỏe mạnh, đặc biệt là phân hữu cơ vi sinh.
III Thán thư:
Nguyên nhân:
- Bệnh thán thư trên cây sầu riêng thường do nấm Colletotrichum gloeosporioides gây ra.
- Bệnh thường xuất hiện trên lá của cây con, cây trưởng thành làm cho nhánh bị chết.
- Điều kiện ẩm ướt là môi trường thuận lợi cho bệnh phát triển.
Biểu hiện:
- Thường bắt đầu xuất hiện ở chóp lá, đôi khi ở mép lá như là các đốm riêng biệt có kích thước đều nhau hoặc các mảng không đều.
- Vết bệnh phát triển dần xuống phiến lá, có màu xám nâu và có các vòng tròn đồng tâm hình thành bởi các đốm nhỏ – là các quả thể vô tính.
- Trong điều kiện ẩm đọ cao, các quả thể hình thành và có màu cam của bào tử. lá non thường bị quăn queo và rụng, chết nhánh diễn ra dần dần từ ngoài vào trong. Bệnh lây lan bởi bào tử hình thành ở các vết bệnh.
Cách phòng trừ:
- Tạo vườn thông thoáng, tỉa bỏ và tiêu hủy những cành bị bệnh nặng.
- Cung cấp nước, phân bón đầy đủ cho cây.
- Khi bệnh vừa xuất hiện sử dụng các thuốc có hoạt chất: Pyraclostrobin, Propineb, Mancozeb, Metiram Complex, Azoxystrobin,,…
IV Bệnh nấm hồng:
Nguyên nhân:
- Tác nhân chủ yếu của bệnh nấm hồng là nấm Erythricium salonicolor.
- Thường xuất hiện ở những cây lâu năm, nhiều cành, tấn công các chồi hóa gỗ và các nhánh nhỏ gây ra tình trạng khô héo và chết.
Biểu hiện:
Trên vỏ cây sẽ xuất hiện những sợi nấm màu trắng đục. Sau đó, chuyển thành màu hồng nhạt bao phủ vỏ cây. Thậm chí xuất hiện những vết thâm đen và thối. Dẫn đến tình trạng cây không thể hấp thụ được nước và chất dinh dưỡng. Làm cho thân, cành khô và chết đi.
Cách phòng trừ:
- Thường xuyên cắt tỉa cành, loại bỏ những thân, cành bệnh. Tạo không gian thông thoáng cho vườn cây.
- Bón phân đầy đủ, cân bằng phân đa lượng, trung lượng, vi lượng.
- Tiến hành bón phân hữu cơ để cải thiện đất.
- Khi mật độ bệnh cao, nên sử dụng các loại thuốc phun và quét lên vết bệnh có chứa hoạt chất trị nấm như Validamycin, Zineb, triadimefon, tridemorph, oxycarboxin,… và thuốc gốc đồng.
V Vàng lá, thối rễ:
Nguyên nhân:
Bệnh vàng lá thối rễ sầu riêng xuất phát từ sự tác động của các nấm Fusarium, nấm Pythium, và nấm Phytophthora. Trong đó, loại Phytophthora là chủ lực. Nấm và tuyến trùng tấn công rễ, làm giảm khả năng miễn dịch của cây, tạo điều kiện cho sự xâm nhập của nấm Fusarium Solani. Từ đó dẫn đến hiện tượng cây bị suy kiệt nặng nề.
Biểu hiện:
- Ở rễ: Phần rễ cây bị thối, mềm và có màu nâu đen, vỏ rễ dễ bị tuột ra, đi kèm với mùi tanh đặc trưng là dấu hiệu rõ ràng của sự tấn công từ nấm. Rễ lớn bị thối đen và khô, dẫn đến sự suy giảm nhanh chóng về khả năng hấp thụ nước và dinh dưỡng của cây. Cây suy yếu sẽ không tránh khỏi việc mất lá và cành non.
- Trên cây: Triệu chứng bệnh nhẹ bao gồm sự chậm phát triển của đọt non, lá và chóp lá bị cháy, màu sắc của lá chuyển từ xanh sang vàng, bắt đầu từ phía dưới và lan lên toàn cây. Điều này gây cản trở cây quang hợp, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khoẻ cây và quá trình ra quả. Trong trường hợp bệnh nặng, cây trở nên hoàn toàn vàng lá, rụng lá nhiều. Các cành non đều rụng lá và khô chết.
.jpg)
Cách phòng trừ:
- Nếu pH đất trồng quá thấp cần bón vôi bột cho cây để nâng pH cho cây trồng.
- Thường xuyên vệ sinh vườn trồng, tiến hành tỉa cành tạo tán để vườn cây trở nên thông thoáng, tránh mầm bệnh xâm nhập tấn công cây trồng.
- Thoát nước tốt cho vườn trồng, không để vườn bị ngập úng chống nước chảy tràn trên vườn trồng.
- Khi vườn phát bệnh, bà con nên nhanh chóng dùng thuốc chứa hoạt chất Cymoxanil + Mancozeb + Metalaxyl để tưới vùng gốc rễ cho cây và phun lên tán cây theo nồng độ khuyến cáo ghi trên nhãn thuốc, khoảng 2-3 lần, mỗi lần cách nhau 10-15 ngày.
- Hằng năm trước khi bước vào mùa mưa, bà con nên bón phân chuồng hoặc phân hữu cơ vi sinh với nấm đối kháng Trichoderma bón cho cây nhằm ngăn chặn mầm bệnh xâm nhập vào vườn, tấn công rễ cây.
VI Đốm rong:
Nguyên nhân:
- Tác nhân chủ yếu của bệnh đốm rong là do tảo Cephaleuros virescenns gây ra.
- Bệnh cần có môi trường ẩm độ cao để tấn công và phát triển.
Biểu hiện:
- Bệnh thường xuất hiện ở các bộ phận trên lá, cành và thân.
- Trên lá xuất hiện những đốm tròn nhỏ khoảng 3-5mm, nhô trên bề mặt lá. Chúng có màu cam hoặc màu rỉ sắt.
- Đối với thân, cành thì bệnh đốm rong thường tấn công ở thân chính và cành già. Khi quan sát, chúng ta sẽ nhìn thấy những vết bệnh có hình tròn hoặc bầu dục màu xanh. Sau một khoảng thời gian, vết bệnh chuyển thành màu rỉ sắt. Nếu mật độ cao thì bệnh đốm rong sẽ lây lan sang các nhánh và quả.
Cách phòng trừ:
- Theo dõi và quan sát bệnh hại, nhất là lúc mưa nhiều, độ ẩm cao.
- Thường xuyên cắt tỉa cành, loại bỏ những lá, thân, cành không chất lượng. Tạo không gian thông thoáng cho vườn cây.
- Bón phân đầy đủ, cân bằng phân đa lượng, trung lượng, vi lượng.
- Phun thuốc định kỳ để giúp lá dày, xanh bóng, chắc khỏe.
- Sử dụng siêu đồng để tẩy rửa mảng bám rong rêu và diệt nấm khuẩn trên cành lá sau một vụ mùa thu hoạch.
- Tiến hành bón phân hữu cơ để cải thiện đất, giúp đất tơi xốp, đa dạng vi sinh vật có lợi trong đất.
- Khi mật độ bệnh cao, nên sử dụng các loại thuốc có chứa hoạt chất trị tảo như Cuprous Oxide, Copper Hydroxide, Copper Oxychloride.
VII Đốm lá:
Nguyên nhân:
Bệnh đốm lá do nấm Phomopsis durionis gây ra
Biểu hiện:
- Đốm giữa lá to bằng hạt đỗ màu vàng, cây chậm phát triển, khi bị tấn công lá của cây có xu hướng rụng sớm, ảnh hưởng đến quá trình quang hợp cuả cây, bệnh thường nghiêm trọng hơn khi cây sầu riêng còn nhỏ.
- Dấu hiệu đầu tiên khi nấm bệnh tấn công là những đốm nhỏ có màu vàng hơn màu nâu như bị hoại tử, lâu dần sẽ tăng kích thước và khiến lá cây bị rụng.
Cách phòng trừ:
- Theo dõi cây để phát hiện sâu bệnh gây hại, nếu phát hiện lá bị bệnh tấn công thì nhanh chóng ngắt bỏ đi, tiêu hủy an toàn để tránh tình trạng lây lan trong vườn.
- Khi cây xuất hiện bệnh bà con nên dùng thuốc Difenoconazole hoặc Mancozeb + Meta Laxyl hoặc Copper Hydroxide phun trên lá 2 lần cách nhau 7-10 ngày để trị bệnh cho cây.
- Bón phân đầy đủ, cân đối cho cây, không bón nhiều phân đạm kết hợp bổ sung phân hữu cơ vi sinh cho cây để cây đủ dinh dưỡng phát triển và khả năng kháng bệnh tốt hơn.
